آیا گیاهان دارویی به آبیاری کم نیاز دارند!

برنامه انارستان شبکه افق سه شنبه طبق روال هر هفته درباره فعالان طب سنتی بود و سهیل قلی بیگی، کارشناس گیاهان دارویی مهمان این برنامه بود.

وی در خصوص تاریخچه گیاهان دارویی گفت: تاریخچه گیاهان دارویی به پیدایش تاریخ بشر بر میگردد. انسان خردمند از 200 هزار سال قبل، از این گیاهان برای پوشش، سرپناه، مرهم و درمان بیماری ها استفاده می کرد. نخست به صورت تجربی بود و کم کم با گسترش علوم، افراد خردمند و دانشمندی مانند ارسطو، رازی بقراط و ... با تحقیق و بررسی متوجه شدند که چه چیزی در این گیاهان وجود دارد که باعث اثربخشی می شود. که امروزه ما آن را به عنوان مواد موثره می شناسیم.

قلی بیگی درباره نحوه کاشت و پرورش گیاهان دارویی خاطرنشان کرد: کشت و پرورش گیاهان دارویی به سادگی کشت سبزیجات و صیفیجات نیست. چون میخواهیم اثربخشی گیاه حتما وجود داشته باشد و از بین نرود. کشت و پرورش گیاهان دارویی نیز به 60 هزار سال قبل بر میگردد و خانم ها اولین کشاورزها بودند.

وی افزود:  براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی امروزه بالای 80 درصد مردم دنیا برای درمان و مراقبت های بهداشتی از گیاهان دارویی استفاده میکنند. همچنین گزارش ها حاکی از آن  است که بیش از 70 درصد گیاهان در حال مصرف از طبیعت جمع آوری می شود. بنابراین این حجم از مصرف نشان میدهد که کشت و پرورش این گیاهان در مقیاس بزرگ تر و وسیع باید انجام شود. در جهان بیش از 50 هزار گونه گیاه داریم که خواص دارویی دارند و بیش از 15 هزار گونه آن در حال انقراض است.

این کارشناس کشت داروهای گیاهی گفت: در جهان 13 نوع اقلیم وجود دارد که در کشور ما 11 اقلیم از این 13 اقلیم را داریم. همینطور گستره وسیعی از شرایط آب و هوایی برای کشت و کار دارد. در ایران 2300 گیاه دارویی داریم و از این مقدار 1300 نوع از این گیاهان بومی ایران است. در تحقیقی ذکر شده که بالای 80 درصد گیاهانی که در دنیا استفاده می شود را می توان در کشور ما کشت کرد.

قلی بیگی درباره اقدامات لازم برای کشت گیاهان دارویی گفت: مقوله ای رایج شده است که باتوجه به بحران آبی که در کشور وجود دارد؛ کشاورزان بهتر است به سوی کشت داروهای گیاهی روی بیاورند. این مقوله درست نیست گیاهان دارویی هر کدام بسته به اقلیمی که در آن رشد کرده نیاز به آبیاری دارد. همینطور که گیاهان دارویی نیازهای آبی متفاوتی دارند. باید نیاز آبی گیاه تکمیل بشود. چون بر کیفیت گیاه تاثیر میگذارد.

مثلا گیاه شمعدانی عطری یا گل چای خواص ضدافسردگی داره، و نیاز به آبیاری در هر 6 روز دارد در حالی که گیاه نعناع که یک گیاه خیلی مفید در صنعت دارویی و بهداشتیست، گیاه پر آبی است.

وی افزود: ما معمولا به کسانی که می خواهند گیاهان دارویی کشت کنند، پیشنهاد می کنیم که گیاهان بومی منطقه ای خود را کشت کنند. چون بومی سازی کردن، هزینه هایی را روی دست تولید کننده می گذارد و ریسک بالایی دارد.

قلی بیگی در ادامه گفت: اساس شروع یک فعالیت اقتصادی مخصوصا بحث کشاورزی و کشت گیاهان دارویی، علاقه است. چون در این راه ریسک ها و ناشناخته های زیادی وجود دارد و نیازمند خطا و آزمون است.

دومین اصل کسب دانش درباره کشت گیاهان داروییست. فرد باید علاوه بر مطالعه منابع علمی از افرادی کمک بگیرد که در حال حاضر مشغول این کار هستند. همینطور برای شروع از یک الی 3 نوع گیاه استفاده کند. بررسی های زمینی و میدانی باید انجام شود.

همچنین قدم اول باید بازار گیاه را پیدا کند و برای پایین آوردن ریسک باید با یک خریدار قرارداد ببندد و فاصله بین بازار هدف و زمین خود را بررسی کند.  مساله بعدی تامین کارگر است یکی از معضلات اساسی تولید کنندگان نبود کارگر به اندازه مورد نیاز است و متاسفانه کشت مکانیزه در ایران وجود ندارد و باید از کارگر استفاده کرد.

وی درباره صادرات گیاهان دارویی گفت: در حال حاضر متاسفانه ما توان صادرات به صورت گسترده نداریم. برای صادرات چند اصل باید در نظر گرفته شود، محصول با تناژ بالا باید مهیا باشد و محصول باید کیفیت بسیار مطلوب و خوب داشته باشد. در حال حاضر خریداران ما کشورهایی مانند پاکستان و امارات و برخی از کشورهای اروپایی هستند. در این حوزه باید کار بیشتر انجام شود. چون صادرات گیاهان دارویی ارز آوری بسیار بالایی می تواند برای کشور داشته باشد.