برنامه فرامتن با موضوعات فرهنگی و اجتماعی روز یکشنبه از شبکه افق پخش شد.
در بخش میز فرهنگ و هنر این برنامه به موضوع شعر آیینی و با حضور امیرعلی شریفی، شاعر اهل بیت پرداخته شد.
وی گفت: شعر آیینی امروز دچار یک افزایش کمیتی شده است بدلیل اینکه فضای مذهبی جامعه با توجه به صبغه شیعه، فضای متفاوتیست و همین مساله باعث شده که تمام مردم درگیر این مساله باشند.
وی افزود: مرثیه‌ی غیرقابل دفاع داریم، مرثیه قابل دفاع هم بسیار داریم، اساتید دغدغه‌ای که دارند این است که ما از میراث شعری خودمان هم نتوانستیم استفاده کنیم. مساله بارآفرینی نسبی است و ما پر استقبال‌ترین شعر آیینی که داریم از ترکیب‌بند معروف محشتم است. بعضی از بازآفرینی ها ارزش افزوده‌ای نداشته و بعضی ارزش افزوده بسیاری داشته است.
در بخش میز سیاسی و اقتصادی برنامه به موضوع وضعیت دریاچه ارومیه و با حضور محمدصادق معتمدیان، استاندار آذربایجان غربی و دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه پرداخته شد.
وی گفت: از اوایل دهه هفتاد روند کاهش حجم آب دریاچه ارومیه را مشاهده کردیم، و در دهه اخیر شتاب بیشتری داشته، مهم‌ترین عامل این خشکسالی، شرایط اقلیمی است. افزایش دما در دو دهه اخیر ، دو میلیارد متر مکعب تبخیر آب دریاچه را داشتیم، در سال اخیر در پیک گرما بعضا روزانه ۳۰ میلیون مترمکعب تبخیر آب داشتیم. براساس تغییر اقلیم و کاهش بارندگی، سه سال پیاپی را خشکسالی های جدی در حوزه آبریز دریاچه در آذربایجان غربی و شرقی و شمال استان کردستان را داشتیم و از طرفی بخشی از آن به کاهش بارندگی‌های برفی برمیگردد.
وی افزود: بخشی از این خشکسالی اجتناب ناپذیر، بخشی از آن مداخلات انسانی است. در سه دهه اخیر، نود درصد مصرف کننده ما بخش کشاورزی بوده است. سه محصول پرمصرف در سطح استان داریم که شاید نزدیک به ۵۷ درصد مصرف آب را سه محصول سیب، یونجه و چغندر دارد.
معتمدیان در ادامه گفت: در بخش نرم افزاری کم‌کاری‌های صورت گرفته است، مثل تغییر الگوی کشت و مکانیزه کردن اراضی. ما بیش از ۱۴۰ هزار هکتار زمین‌های زراعی و باغی در این استان داریم که همگی از قبل این دریاچه برای آبیاری استفاده می‌کنند.
وی خاطر نشان کرد: ۲۶ برنامه سخت افزاری و نرم افزاری تدوین شد که در مرحله اول تثبیت دریاچه ارومیه و در مرحله دوم احیای دریاچه را رقم بزنیم. بخشی از این برنامه‌ها ایجاد کانال‌های و تونل ها و انتقال آب از حوزه‌های مجاور است، بخصی از آن مربوط به تغییر الگوی کشت و برنامه‌های زیست محیطی و غیره است. هر کدام از این برنامه‌ها تاثیرات خاص خود را داشته و ۲۶ برنامه باید کنار هم قرار بگیرند تا تاثیرات چشمگیرشان را شاهد باشیم.
علی حاجی مرادی، کارشناس گروه تخصیص حوزه آبریز دریاچه ارومیه، مهمان تلفنی برنامه بود.
وی گفت: معتبرترین سندی که درباره علت خشکسالی دریاچه ارومیه وجود دارد، گزارشی است که وزارت نیرو منتشر کرده و اذعان می‌کند که ۶۹ درصد عوامل انسانی و ۳۱ درصد عوامل اقلیمی در خشک شدن دریاچه ارومیه اثرگذار بودند.
وی افزود: نکته ای که وجود دارد این است که نباید بنیان‌های یک برنامه‌ریزی محیط زیستی تحت شعاع تغییرات دوره‌ای دولتها قرار بگیرد، در کشور ما برنامه ریزی بلندمدت تحت تاثیر شرایط سیاسی و تغییر دولتها قرار میگیرد. طی دو سال اخیر به دلیل بدلیل از دست دادن فرصت‌هابی که میتوانستیم صرف انجام کارهای نرم‌افزاری مربوط به احیای دریاچه ارومیه بکنیم، شاهد ۸۵ سانتی‌متر افت تراز دریاچه ارومیه بودیم.
معتمدیان گفت: حدودا ۷۳ هزار چاه غیرمجاز وجود دارد که در حوزه آبریز دریاچه ارومیه حفر شده است. و کاملا با معیشت مردم وصل شده است. مدیریت این چاه‌ها با زندگی مردم گره خورده و یکی از موضوعاتی که اقای رئیسی بر آن تاکید کرده بود این بود که برنامه‌ها باید به شکلی باشد که اقتصاد و معیشت مردم را تحت تاثیر قرار ندهد.
وی افزود: احیای دریاچه دو ماه و سه ماه نیست. کاری که دولت سیزدهم انجام داد، روی ریل انداختن دوباره پرونده دریاچه ارومیه بود. ما بدنبال اجرایی کردن برنامه‌هایی که برای نجات دریاچه، برنامه‌ریزی شده بود هستیم. در حال حاضر پشتیبان علمی کارگروه، دانشگاه‌های منطقه، دانشگاه ارومیه و تبریز هستند.