«رنج ترنج» عنوان مجموعه مستندی است که در 13 قسمت 26 دقیقهای و با محوریت زنان در سوریه و نقش اثرگذار آنها در مقاومت مردم این کشور ساخته شده، زنانی که هر یک تا پیش از آغاز جنگ در سوریه، به کاری اشتغال داشتند و زندگی آنها شاید متفاوت از زندگی عامه مردم بود، اما با شروع بحران، احساس کردند باید کاری کنند و به میدان بیایند.
نرگس رحمانی تهیهکننده این مجموعه با اشاره به تعریف متداول از مسئله مقاومت میگوید: مقاومت همیشه آن واژه با مختصات معروفش نیست، بلکه گاهی میتواند در قالب لطافت و زنانگی یک انسان ظهور کند و معنای تازهای را متبلور کند به همین دلیل سعی کردیم در رنج ترنج، بازتعریفی از مقاومت ارائه دهیم که توسط 13 زن در طول دوران جنگ سوریه به تصویر کشیده شده است.
او میافزاید: اسم مجموعه هم بر همین اساس انتخاب شده، ترنج و نارنج که نماد زنانگی، لطافت و زیبایی هستند، در اینجا نه تنها خود، رنج جنگ را میبرند بلکه سعی کردهاند تکیهگاهی برای انسانهای رنجدیده هم باشند و اتفاقا در سوریه، درخت نارنج نماد یک درخت مقاوم هم هست و این دو موجب شد، «رنج ترنج» را برای مستند حاضر انتخاب کنیم.
این تهیهکننده با بیان اینکه زنان معرفی شده در مجموعه مستند، از اقشار مختلف همچون پزشک، نقاش، معلم و خانهدار هستند خاطرنشان میکند: همهی این افراد دارای نقش و جایگاه اجتماعی بودهاند ولی وقتی جنگ در سوریه شروع شد، احساس کردند که باید وارد میدان بحرانزده این کشور شوند و اثرگذار باشند، مثلا در یک قسمت میبینیم خانمی که نقاش بوده، با آغاز مهاجرت جنگزدگان دیگر مناطق به دمشق، فرزندان آنها را که آسیب روحی و روانی فراوانی دیده بودند در نگارخانه خود گردهم آورده و علاوه بر تدریس هنر، آنها را از نظر روانی هم پشتیبانی میکند و حتی پیش روانشناس میبرد.
رحمانی میگوید: برای اینکه تا حدی از کلیشههای اینگونه مستندها به دور باشیم، سعی کردیم فرم جدیدی را تجربه کنیم به این نحو که سوژهها در ابتدای سخن وارد جنگ نمیشوند بلکه قصهی زندگی خود را از دوران کودکی و در محیط خانواده تعریف میکنند تا بیننده دریابد آنها چه مسیری را در زندگی طی کرده بودند که وقتی بحران در کشورشان شروع شد، ایستادند و تاثیر خود را بر دیگران گذاشتند.
این تهیهکننده میافزاید: نکته قابل توجه در مورد بیشتر این 13 زن این است که آنها میتوانستند با شروع جنگ به خارج از کشور بروند و حتی برخی از آنها به دلیل نوع شغلی که داشتند، دعوتنامههایی هم از دانشگاهها و مراکز علمی و فنی خارجی دریافت کرده بودند، ولی ترجیح دادند در کشور خودشان بمانند و به آسیبدیدگان کمک کنند.
او در مورد نحوه انتخاب و آشنایی با سوژهها هم میگوید: از دوستانی که در سوریه داشتیم کمک گرفتیم و آنها بعضی اشخاص را معرفی کردند و جالب اینکه برخی سوژهها هم توسط سوژههای قبلی به ما معرفی شدند.
رحمانی در مورد زندگی شخصی و خانودگی 13 زنی که در مستند رنج ترنج به زندگی آنها پرداخته شده خاطرنشان کرد: شاید در نگاه اول، زندگی بعضی از آنها بسیار لاکچری به نظر بیاید و مخاطب اینگونه برداشت کند که چرا باید برای این افراد با این سطح از زندگی، جنگید، اما ذکر این نکته ضروری است که در هر جامعهای، افراد از نظر سطح اجتماعی و مالی در رتبههای مختلفی قرار دارند ولی آنچه مهم است، قرار گرفتن همه آنها در کنار هم، در مواقع بحرانی مثل جنگ است، اینکه این افراد ایستادند و فارغ از نگاه قومیتی و اجتماعی، به هم نوعان خود کمک کردند.
وی همچنین گفت: در هر 13 قسمت سعی شده نقش این زنان در بطن خانواده به نمایش در بیاید و آنها فارغ از محیط خانوادگی، به تصویر کشیده نشوند.
رحمانی در مورد زمان ساخت این مجموعه مستند هم میگوید: سه ماه برای پیش تولید و تولید به صورت همزمان وقت گذاشتیم و پنج ماه هم بقیه کارها طول کشید البته سعی کردیم بسیاری از برنامهها را همزمان پیش ببریم تا در کمترین وقت ممکن، به نتیجه برسد.