محمد بهادری جهرمی – عضو هیئت علمی دانشگاه و پژوهشکده شورای نگهبان – مهمان این برنامه بود؛ او با بیان اینکه یکی از مهمترین کارکردهای قانون اساسی، ایجاد ثبات در نظام سیاسی کشور است اظهار کرد: پیش‌بینی برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری که امروز شاهد آن هستیم نیز در همین چارچوب بوده و دیدیم که مسائل بدون کوچک‌ترین اختلالی در حال پیش رفتن است، این ساز و کار در مورد محدودیت‌های مختلف در زمان جنگی، امنیتی و نبود دیگر مقامات کشور هم وجود دارد.
تمایز اصلی قانون اساسی ایران با کشورهای دیگر؛ یک قانون کاملا جوان و مترقی
بهادری جهرمی افزود: بر خلاف آنچه در فضای ژورنالیستی مطرح شده، قانون اساسی جمهوری اسلامی بسیار جوان است آن هم در حالیکه در خیلی از کشورها، قانون اساسی 200 ساله دارند که آن هم به رأی مردم گذاشته نشده بلکه جمعی محدود و دارای قدرت، آن را نوشته‌اند.
او ادامه داد: در قانون اساسی ایران به حقوقی مترقی از جمله محیط زیست پرداخته شده که در بسیاری از قوانین اساسی کشورهای اروپایی هم دیده نمی‌شود.
شورای نگهبان برای تایید صلاحیت نامزدها دقیقا چه کار می‌کند؟
بهادری جهرمی گفت: شرایط رئیس جمهور در قانون اساسی مشخص شده و کار شورای نگهبان، تطبیق آنها با نامزدهای انتخابات است که در این زمینه ساز و کار اکثریت در شورا حاکم است؛ استعلام و تحقیقات حسب ضرورت انجام می‌شود و سپس سوابق مدیریتی و اجرایی افراد مورد بحث قرار می‌گیرد و در نهایت وجود شرایط ذکر شده در قانون اساسی به رأی گذاشته می‌شود.
رجل مذهبی و سیاسی کیست؟
عضو پژوهشکده شورای نگهبان با بیان اینکه شرایط در قانون اساسی کیفی و تفسیرپذیر هستند عنوان کرد: به همین دلیل رهبر معظم انقلاب سیاست‌های کلی انتخابات را اعلام کردند که یکی از احکام آن مربوط به مشخص‌تر شدن شاخص‌های این شرایط بود.
او گفت: شورای نگهبان مصوبه‌ای را به شکل تفسیر اصل 115 قانون اساسی داشت که تک تک واژگان را مورد بازتعریف قرار دارد، مثلا معنای رجل سیاسی یا مذهبی بودن و دیگر شرایط ذکر شده در قانون.
چرا شرایط رئیس جمهور در آستانه انتخابات 1400 تغییر کرد؟
بهادری جهرمی خاطرنشان کرد: سال 1396 شورای نگهبان اصل 115 قانون اساسی را تفسیر کرد ولی راجع به محدوده سنی و سوابق اجرایی نامزدهای ریاست جمهوری توضیح کامل ندارد بلکه آن را به مجلس سپرد چون بحث سن و توانمندی متناسب برای اجرای مسئولیت‌های ریاست جمهوری مطرح بود.
عضو پژوهشکده شورای نگهبان با بیان اینکه در حقیقت جزئیات کار در مورد سن و مصادیق توانمندی، به مجلس واگذار شد و مجلس هم به مسئله ورود کرد گفت: ولی این کار را دقیقا پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 انجام داد.
به گفته او، شورای نگهبان عین مصوبه مجلس را که اراده نماینده مردم بود، به مصوبه سال 1396 خود الحاق کرد چون مجمع به آن ایراد گرفته بود.
آیا شورای نگهبان سفارش کسی را هم قبول می‌کند؟
بهادری جهرمی خاطرنشان کرد: شورای نگهبان کاملا مستقل از قوای سه گانه است همچنین با توجه به بافت عضویتی خود جایگاهی عالی به آن بخشیده و همین مسئله سبب شده این شورا زیر فشار هیچ نهاد دیگری نباشد و به این ترتیب سفارشی را هم قبول نکند.
عضو پژوهشکده شورای نگهبان با بیان اینکه گاهی اتفاق افتاده که یک، دو یا حتی هر سه قوه پشت یک طرح آمده‌اند ولی شورای نگهبان نظر خود را در مورد آن اعلام کرده است افزود: همچنین بزرگانی در کشور گاهی رد صلاحیت شده‌اند چون شورای نگهبان به این جمع‌بندی رسیده بود البته ممکن است از نظر من و شما قابل نقد باشد.
همه مجازند نظر شورای نگهبان را نقد کنند
او ادامه داد: هر کس مجاز به نقد نظر شورای نگهبان است و اتفاقا این شورا متن مذاکرات خود را هم منتشر می‌کند هر چند الزام قانونی به این کار ندارد و در بسیاری از کشورهای دنیا مشروح مذاکرات محرمانه بوده و حتی جرم است.
بهادری جهرمی افزود: هر جا که انتخابات هست، شورای نگهبان هم هست، از جمله در ایتالیا، آلمان و ... هر چند در فرانسه گفته‌اند بعد از 25 سال می‌تواند مذاکرات را اعلام کند.
مگر کشورهای دیگر هم شورای نگهبان دارند؟
او تصریح کرد: تقریبا همه کشورهایی که قانون اساسی دارند، نهادی مانند شورای نگهبان هم دارند که در برخی مواقع وظایف آنها دقیقا مثل شورای نگهبان در ایران است.
چرا فکر می‌کنیم انتخابات در ایران با دیگر کشورها متفاوت است؟
این عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه شرایطی که برای داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری و حتی مجلس وضع شده، خاص است گفت: همین مسئله با کشورهای دیگر هم متمایز است چون انقلاب ما مکتبی است و برایمان هم مهم است که صاحب منصبان کشور به این مکتب متعهد باشند.
آیا شرایط نامزدهای ریاست جمهوری در ایران مناسب است؟
او گفت: با اینکه شرایط تغییر کرده ولی باز هم تعداد داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری زیاد است، شاید به خاطر احساس تکلیف باشد ولی به زعم من، شرایط خوبی نیست هر چند قدم‌های رو به جلویی برداشته‌ایم.
بهادری جهرمی افزود: در دور نخست انتخابات ریاست جمهوری 124 نفر ثبت نام کردند که موجب شد امام خمینی(ره) برآشفته شوند.
ماجرای تایید یا رد صلاحیت‌های عجیب
عضو پژوهشکده شورای نگهبان خاطرنشان کرد: شرایط هر انتخابات متفاوت با قبلی است و لزوما کسی که برای نمایندگی مجلس تایید صلاحیت می‌شود، نمی‌تواند برای ریاست جمهوری هم تایید شود؛ البته در مورد ریاست جمهوری رد صلاحیت نداریم بلکه عدم احراز داریم.
به گفته او، در مورد تغییر نظر شورای نگهبان هم دلایل مختلفی وجود دارد، نخست اینکه عملکرد افراد در مسئولیت‌های گوناگون مستمرا مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که نشان می‌دهد شورای نگهبان مصلحت‌سنجی نمی‌کند البته تلقی اعضا از افراد ممکن است تغییر کند.
پاسخ به یک شبهه؛ مهندسی انتخابات توسط شورای نگهبان!
بهادری جهرمی در پاسخ به سوالی در این زمینه اظهار کرد: بافت عضویتی شورای نگهبان، اصولا به کار مهندسی انتخابات نمی‌آید.
چرا رهبری فرمودند در انتخابات قبلی به برخی جفا شد؟
او در ادامه گفت: وقتی یک نهاد رسمی راجع به یکی از نامزدها گزارشی ارائه می‌دهد و سپس توسط نهادهای دیگر رد می‌شود، در اینجا یک فقیه مثل رهبر معظم انقلاب می‌گوید چرا چیزی که درست نبوده را به شخصی نسبت داده‌اند؟ و این سخنان الزاما ناظر به تایید یا عدم احراز صلاحیت نبوده است.
آیا تایید یا عدم احراز صلاحیت‌ها بر میزان مشارکت تاثیرگذار است؟
بهادری جهرمی تصریح کرد: این شورا یک جمع چند نفره است و نمی‌توان یک نیت واحد را به همه آنها نسبت داد چه اینکه اگر متن مذاکرات خوانده شود، می‌بینیم چقدر اختلاف نظر هم وجود دارد ضمن اینکه اختلاف سلیقه سیاسی هم بین اعضا هست.
آیا نامزدی یکی از اعضای هیئت برگزاری انتخابات امسال قانونی است؟
عضو پژوهشکده شورای نگهبان افزود: در قانون اساسی آمده است افرادی که نقش مستقیم در اجرا یا نظارت بر انتخابات دارند نمی‌توانند کاندیداها هم باشند، اما هیئتی که در شرایط اضطراری مثل الان برای برگزاری انتخابات تعیین شده، ترتیب کلی برگزاری انتخابات را می‌دهد نه اینکه مجری یا ناظر آن باشند.
امکان تغییر نظر شورای نگهبان بعد از اعلام تایید صلاحیت‌ها هم وجود دارد
او ادامه داد: در انتخابات مجلس فرصت اعتراض به عدم احراز یا رد صلاحیت تعریف شده ولی در انتخابات ریاست جمهوری چنین نیست اما شورای نگهبان می‌تواند حتی بعد از اعلام تایید صلاحیت‌ها و با دسترسی به اسناد جدید، می‌تواند نظر خود را تغییر دهد اما این به معنای پذیرش اعتراض‌ها نیست؛ یکی از مصادیق شورای نگهبان می‌تواند بداخلاقی در مناظره‌های انتخاباتی هم باشد.